Wimax, 802.16 Standartı

WiMAX

Wimax (Worldwide Interoperability of Microwave Access) geniş bant kablosuz erişim teknolojisidir. Wimax, IEEE 802.16 olarak da bilinir. Wimax 2002 yılında onaylanmış bir standarttır. Verici antenden yaklaşık 50 km mesafeye kadar bir etki alanı ve 75 Mbps indirme hızı olması planlanan bir çeşit kablosuz bağlantı sistemidir. Wimax teknolojisi zamanla gelişmiş olup:

• 2003 yılında 802.16a

• 2005 yılında 802.16d standartları onaylanmıştır.

Bu iki teknoloji arasındaki temel farklar: LOS ve non-LOS olmaları; kapsama alanları, sabit, göçebe (nomadic) olması ve bant kapasiteleridir. ( Not: Sinyal alıcı ile verici arasında karşılıklı görüş gerektiren LOS (Line of Sight) , görüş gerektirmeyen Non-LOS olarak adlandırılır. LOS sözkonusu ise bağlantı sağlanacak 2 noktanın arasında engel (bina-ağaç vb ) olmamalıdır. )

Aşağıdaki resimde WiMAX’in uyumlu çalışması hedeflenen telsiz haberleşme standartları verilmektedir.

WiMAX Standartları ve Özellikleri

802.16 a: 2-11GHz frekans aralığını kullanan, sabit bilgisayarlar arasında telsiz internet erişimini sağlayan standart olarak geliştirilmiştir. KabloNET ve DSL’in ulaşamadığı noktalar için uygulanma alanı bulmuştur. Haberleşme için alıcı-verici sistemler arasında doğrudan görüş (LOS) koşullarına gerek duymaz. Söz konusu standart 2.5GHz, 3.5GHz ve 5.8GHz frekanslarının kullanılması ile 50km uzaklıklarda bile 70Mb/s bant genişliğinde internet erişimine olanak tanımaktadır.

802.16 b: Kullanılan spektrum artırılarak 5-6GHz frekans bandına çıkarılmıştır. QoS desteği sağlanmıştır. Böylece WiMAX’in gerçek zamanlı ses ve video uygulamalarında yüksek performansla çalışması mümkün olmaktadır.

802.16 c: 10-66GHz frekans aralığında çalışan WiMAX standardıdır. Farklı üreticilere ait sistemlerin bir arada çalışmasına olanak tanır.

802.16 d: 2003 yılında hazırlanan bu standart 802.16 a standardının eksik (802.16- 2004) özelliklerini tamamlamak üzere geliştirilmiştir. Bu standartla alıcı-verici haberleşmesi için doğrudan görüş hattının gerektiği ve gerekmediği koşullarda haberleşme mümkün olmaktadır. Standart OFDM çoğullama tekniğini kullanmaktadır. OFDM hakkında detaylar aşağıdaki konu başlıklarında anlatılmıştır.

802.16 e: Önümüzdeki birkaç yıl içinde hazır olması ve ticari olarak kullanıma sunulması planlanan bu standartla, sabit ve hareketli sistemler arasında haberleşme mümkün olacaktır. Hareketli sistemler arasında haberleşmenin sürekliliğinin sağlanabilmesi için hızlı aktarma teknikleri bu standartla sağlanmış olacaktır. Söz konusu standartta belirlenen çalışma aralığı 2.3GHz ve 2.5GHz’dir. Diğer taraftan bu standartla hareket halinde otobüs, tren vb. koşullarda dizüstü bilgisayarlar ve PDA (kişisel asistanlar) ile internet erişimi hedeflenmektedir.

WiMAX Şebekesine Erişim

• Sabit Noktadan Erişim,

• Göçebe Erişim,

• Taşınabilir Erişim,

• Yarı-Gezgin Erişim,

• Tam Gezgin Erişim olmak üzere 5 farklı şekilde mümkün olacaktır.

Sabit Noktadan Erişim: Sabit noktada bulunan kullanıcı cihazı ile WiMAX şebekesi üzerinden haberleşmek mümkün olmaktadır. Sabit noktada yer alan cihaz en güçlü sinyali aldığı WiMAX baz istasyonunu seçerek haberleşecektir. Kullanıcının sinyal seviyesindeki azalma sonucu haberleşmenin kesilmesini önlemek için kullanıcı şebeke tarafından bir başka baz istasyonu/sektör üzerinden haberleştirilecektir.

Göçebe Erişim: Kullanıcının hareket halinde şebeke ile bağlantısını koparmadan haberleşmesinin mümkün olduğu erişim türüdür. Kullanıcı baz istasyonu/sektör değiştirdiğinde yeni bir oturum(session) otomatik olarak açılacaktır.

Taşınabilir Erişim: Kullanıcının cihazı ile birlikte sınırlı kapsama alanı içinde yaya hızıyla hareket ederek WiMAX şebekesi üzerinden haberleşmesinin sağlandığı erişim şeklidir. Bu erişim türünde hareket halinde hücre/sektör değişiminde aktarma gerçekleşir.

Yarı-Gezgin Erişim: Kullanıcının kapsama alanı içinde hareketi sırasında gerçek zamanlı olmayan uygulamalar için aktarmanın gerçekleştiği erişim şeklidir. Tam gezgin erişim özelliği olan “yumuşak aktarma” özelliği geçerli olmadığı için gerçek zamanlı uygulamalarda istenilen performans elde edilemez.

Tam Gezgin Erişim: Yumuşak aktarma özelliği dolayısı ile yüksek araç hızlarında bile gerçek zamanlı uygulamaların yapılabildiği erişim şeklidir.

KAYNAKLAR:

[1] WiMAX Standartları: Haluk Tanrıkulu,2008

[2] Kablosuz Haberleşme Teknolojisi WiMAX’de Dünyadaki Durum, Küçükünsal, J., Baysal, Y.,2005.

[3] Geniş Bantta Telsizi Erişim: WiMAX, Kavas,A., Elektrik Mühendisliği Dergisi,2005